Podstawy kociej genetyki

W poście o kotach szylkretowych pojawiło się już kilka pojęć za zakresu genetyki. Jako że podobnych tekstów mam zamiar jeszcze trochę napisać, uznałem, iż warto trochę o podstawach kociej genetyki wspomnieć. Nie będę musiał za każdym razem tłumaczyć takich pojęć, jak allel czy gen dominujący.

Geny i allele

Gen to nic innego, jak fragment DNA, który zawiera informacje o jakiejś cesze organizmu. Istnieją geny, które warunkują tylko jedną cechę, ale są i takie, które wpływają na kilka cech. Czasami jest tak, że o pojawieniu się jakiejś cechy decyduje więcej niż jeden gen – mówimy wówczas o dziedziczeniu wielogenowym.

Weźmy zatem dla przykładu gen, który decyduje o długości futra. Posiada on dwie formy – jedna warunkuje włos długi, działanie drugiej zaś sprawia, iż futro jest krótkie. Mamy zatem jeden gen w dwóch wersjach. A wersje te nazywamy allelami. Wydaje się to skomplikowane, ale tylko pozornie.

Posłużmy się może porównaniem. Wyobraźmy sobie, że gen to kot (kot jako cały gatunek), allel zaś to konkretna rasa kota (na przykład kot perski). Takich ras może być wiele i wszystkie różnią się od siebie, ale wszystkie są kotami. Czy teraz wszystko jasne? Mamy gen odpowiedzialny za długość futra, ale allel warunkujący futro krótkie.

Pojęcia gen i allel często używa się zamiennie, co jednak nie jest zbyt poprawne.

Geny (allele) dominujące i recesywne

W komórkach kotów allele zawsze występują parami, a taka para decyduje wspólnie o pojawieniu się jakiejś cechy, np. wspomnianej długości futra. Jednakże allel nie zawsze mają jednakową siłę działania. Jedne są słabsze a inne silniejsze, tak jak doberman jest silniejszy od jamnika.

Allele silniejsze nazywamy allelami dominującymi, allele słabsze zaś – recesywnymi. Gdy spotkają się ze sobą, to właśnie allel dominujący decyduje o kierunku działania, czyli o tym, jakiej długości będzie na przykład kocie futerko. Allel recesywny pozostaje w cieniu, a jego działanie nie ujawnia się.

Bywają jednak allele, które mają taką samą siłę. Gdy się ze sobą spotkają to albo „idą na kompromis” i warunkująca przez nie cecha jest pośrednia; albo „mogąc dojść do porozumienia”, znoszą wzajemnie swoje działanie; albo wreszcie współpracując wzmacniają swoje działanie.

Zdjęcie: Fotolia.com