Dziedziczenie białego umaszczenia u kotów

Pisałem już wcześniej, że za biały kolor futra u kotów odpowiada przede wszystkim dominujący allel W, który nie ma nic wspólnego z albinizmem, choć efekty jego działania są podobne. Prawdziwe albinosy ponoć są wśród kotów dużą rzadkością. Mechanizm dziedziczenia allelu W jest bardzo prosty i dość łatwo przewidzieć, czy i ile kociąt będzie białych.

We wcześniejszych postach opowiadałem już o wielu genach odpowiedzialnych za barwę kociego futerka. Jak zapewne się domyślacie, umaszczenie kot jest efektem działania wszystkich tych genów – ich wzajemnej współpracy lub „wojny”. Gen (allel) W wśród wszystkich innych jest najsilniejszy i gdy się pojawia, maskuje ich działanie. A że jest dominujący, wystarczy tylko jeden.

Pisałem już o tym, ale przypomnę, że geny (allele) występują parami. Jeśli są dwa takie same, mówimy o homozygocie, gdy zaś różne – o heterozygocie. Zatem, gdy mamy WW lub ww to mamy homozygotę, a gdy Ww – heterozygotę. (Allel W warunkuje białe futro, allel w nie czyni tego.)

W procesie powstawania komórek rozrodczych allele rozdzielają się i w każdym plemniku i w każdej komórce jajowej jest już tylko jeden. Kiedy plemnik łączy się z komórką jajową, allele znów się schodzą. To jakiego umaszczenia są dzieci, zależy od tego, jakie geny mają ich rodzice.

Kojarzenie dwóch białych kotów

Skoro allel W jest dominujący to biały kot może być albo homozygotą, albo heterozygotą, czyli mieć albo WW, albo Ww.

Przypadek, gdy obydwoje rodzice są homozygotami, czyli mają układ WW (kot biały)jest niezwykle prosty. Wszystkie ich dzieci muszą być białe (genotyp WW), ponieważ nie ma innej możliwości.

Zobaczmy teraz, co się stanie, gdy jedno z rodziców będzie homozygotą ( kot biały, genotyp WW) a drugie heterozygotą, czyli nosicielem allelu nie-białego (kot biały, genotyp Ww)? Płeć rodziców nie ma tu żadnego znaczenia.

Jak wyraźnie widać w powyższej tabeli, wszystkie kociaki również urodzą się białe (WW i Ww), ale połowa z nich odziedziczy allel w, czyli allel koloru nie-białego (genotyp Ww). Dokładniej mówiąc, statystycznie połowa ma szansę ten allel odziedziczyć, ale nie jest powiedziane, że tak się na pewno stanie.

I wreszcie trzeci przypadek, gdy rodzice będą biali, ale obydwoje będą nosicielami allelu nie-białego (genotyp Ww)?

Widzimy, iż sytuacja nieco się skomplikowała. Statystycznie rzecz biorąc otrzymamy 1/4 białych kociąt homozygotycznych (genotyp WW), 2/4 białych kociąt nosicieli allelu nie-białego (genotyp Ww) oraz 1/4 kociąt nie-białych (genotyp ww).

Kojarzenie białego kota z kotem nie-białym

Wiemy już, w jaki sposób dziedziczy się biała barwa futra, gdy rodzice są biali. Prześledźmy teraz, co się stanie przypadku kojarzenia kota białego z kotem nie-białym. Istnieją tu dwie możliwości.

W pierwszej kojarzymy kota białego homozygotycznego z kotem nie-białym. Ponieważ nie-biały kot może mieć wyłącznie genotyp ww, to wszystkie kociaki, niezależnie od tego, ile ich się urodzi będą białe i wszystkie będą nosicielami allelu nie-białego (genotyp Ww).

W drugiej sytuacji kojarzymy białego kota nosiciela allelu nie-białego z kotem nie-białym. Jak widzimy, statystycznie połowa kociąt będzie nie-biała (genotyp ww) połowa będzie zaś białymi nosicielami allelu nie-białego (genotyp Ww).

Wnioski:

1. By na świat przyszły białe kocięta, przynajmniej jedno z rodziców musi być białe.
2. Statystycznie najwięcej białych kociąt rodzi się, gdy obydwoje rodzice są biali.
3. Nie-białe kocięta rodzą się w trzech przypadkach: z kojarzenia dwóch nie-białych kotów, z kojarzenia nie-białego kota z kotem białym-nosicielem allelu nie-białego, oraz z kojarzenia dwóch białych kotów-nosicieli allelu nie-białego.

Zdjęcie: Fotolia.com
Schematy: Jacek P. Narożniak